top of page

ARABULUCULUKTA ETİK KURALLAR


Etik, ahlaken doğru davranışlarda bulunmak, ahlaklı doğru bir insan olmak ve doğru insanın sergilemesi ve bağlı kalması gereken standartların ve davranışların varlığı olarak tanımlanabilir. Yine etik için insanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan değer yargıları, iyiyi, kötüyü, doğruyu ve yanlışı ahlaki yönlerden araştıran bir felsefi disiplindir.

Meslek etiği ise, bir mesleğin icrasında uyulması gereken kurallardır. Arabuluculuk da etik ile iç içe ifa edilmesi gereken bir meslektir. Bu çerçevede arabuluculuk mesleğini ifa edenlerin uyması gereken etik kuralları ve davranış kuralları mevcuttur. Ülkemizde de arabuluculuk siciline kayıtlı arabulucuların uyması gereken bir takım kurallar ve ilkeler mevcuttur.

Ülkemizdeki Arabulucular Etik Kuralları karşılaştırmalı hukuktaki etik ve uygulama kuralları dikkate alınarak ülkemizin arabuluculuk sistemi ile sosyal ve kültürel değerlerine uyumlu olacak biçimde, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı tarafından hazırlanmış olup, Arabuluculuk Kurulu tarafından gözden geçirilerek kabul edilmiştir.

Arabuluculuk müessesesinin gelişimi ve doğru biçimde uygulanması için bu etik kurallar arabulucular tarafından biliniyor ve uygulanıyor olması önem arz etmektedir.

Arabuluculara ilişkin Avrupa Birliği Etik Kuralları (European Code of Conduct for Mediators)(1) arabulucuların, kendi sorumlulukları altında, uymayı gönüllü olarak kabullenebilecekleri bazı ilkeler koymaktadır.


Arabulucular Etik Kurallarının olan üç temel amacı vardır:

1. Arabuluculara mesleklerinin icrasında rehberlik etmek ve yol göstermek

2. Arabuluculuğa başvuran tarafları bilgilendirmek ve onların korunmasını sağlamak

3. Barışçıl bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak arabuluculuğa toplum tarafından duyulan kamu güvenini arttırmaktır.

Bu Arabulucu Etik Kuralları, arabuluculuk sürecini yürütecek olan Sicile kayıtlı bulunan arabulucular tarafından kabul edilmiş sayılır. Arabulucular ise bu kurallara uymaya özen göstermelidir.

Etik kurallarına genel olarak göz attığımızda Avrupa Birliği’nin Arabuluculara İlişkin Etik Kuralları (European Commission For The Efficiency of Justice(2), Amerikan Tahkim Birliği’nin Etik Prensipleri (AAA Statement of Ethical Principles(3) ile Amerikan Barolar Birliği’nin Uyuşmazlık Çözüm Bölümü ve Anlaşmazlık Çözüm Birliği tarafından hazırlanan etik kuralları ön plana çıkmaktadır.

Yukarıda bahsi geçen ve işbu makalemizin konusunu oluşturan arabulucular etik kuralları aşağıda detaylıca açıklanmaktadır. Şöyle ki;


- Eşitliği Gözetme- Eşitlik Kuralı;


Arabulucu, süreç boyunca taraflara eşit davranma ve onların gereksinimleri doğrultusunda adil olma ilkelerini gözetmekle yükümlüdür. Bu hüküm çerçevesinde taraflar süreç boyunca eşit haklara sahiptir. Sürecin hakkaniyet ilkesine uygun olması ve adil olması gerekmekte ve bu eşitlik durumun da arabulucu tarafından sağlanması beklenmektedir.


- Kendi Kararını Verme Hakkı;


Tarafların; sürece başlamadan, süreç içerisinde ve sonuç aşamasında özgür ve aydınlanmış iradeleriyle, gönüllü ve baskı altında kalmadan karar vermeleridir. Arabulucu, arabulucun seçimi, arabulucunun seçimi, sürecin yürütülmesi, sürece katılım, süreçten çekilme ve süreci sonlandırma dâhil olmak üzere, arabuluculuğun her aşamasında tarafların kendi kararlarını verme hakkını gözetmekle yükümlüdür. Arabulucu, hazırlık aşaması veya ilk arabuluculuk toplantısında kendisinin arabuluculuk sürecindeki rolü hakkında taraflara bilgi vermekle mükelleftir. Ayrıca karar verme yetkisinin taraflarda olduğunu taraflara bildirmelidir. Arabulucu, hukuki uyuşmazlıkla ilgili olarak taraflara hukuki veya mesleki tavsiyelerde bulunmamalıdır. Ancak gerekli ve uygun olduğunda aydınlanmış iradeyle seçim yapmalarına yardımcı olmak üzere uzmanlara danışmalarının önemini taraflara hatırlatmalı ve bu konuda tarafları bilgilendirmelidir.


- Tarafsızlık;


Arabulucunun taraf tutmaması ve taraflara karşı önyargılı olmaması gerekmektedir. Arabulucu, taraflara tarafsız davranmakla beraber eşit davranmakla da yükümlüdür. Arabulucu, tarafsızlığını ve/veya bağımsızlığını etkileyebilecek durumlardan kaçınmalıdır. Arabulucu, taraflardan birinin kişiliğine, geçmişine, inanç ve değerlerine ve arabuluculuk sürecindeki tutum ve davranışlarına veya başka bir sebebe dayanarak taraf tutmamalı ve önyargılı davranmamalıdır. Arabulucu, arabuluculuk sürecini yürütürken tarafsız olmak ve tarafsızlığını şüpheli hâle getirecek davranışlardan kaçınmak zorundadır. Arabulucu, kendisinin davranış ve görünüşteki tarafsızlığından şüphe duyulmasına yol açacak şekilde, taraflara değerli bir hediye, yardım, borç veya değerli başka bir mal vermemeli ve onlardan da kabul etmemelidir.

Arabulucu, arabuluculuğu tarafsız bir şekilde yönetemeyecek ise o uyuşmazlık için arabuluculuktan çekilmelidir.


- Gizlilik Kuralı;


Arabulucu, taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile kayıtları gizli tutmakla mükelleftir. Arabulucu, tarafların arabuluculuk sürecinde nasıl hareket ettiği hakkında, sürece katılmayan üçüncü kişilere bilgi vermemelidir. Arabuluculuk sürecinde taraflardan biriyle özel oturumda bir araya gelen arabulucu, bu özel oturumda edindiği hiçbir bilgiyi, bilgiyi veren tarafın rızası olmadan, doğrudan veya dolaylı olarak diğer tarafa aktarmamalıdır. Arabulucu, bir arabuluculuk sürecine eğitim veya araştırma amacıyla katılım sağlarsa, tarafların kimlik bilgileri de dahil olmak üzere gizliliğe ilişkin haklı beklentilerine uygun davranmalıdır.


- Menfaat İlişkisi veya Çatışması Olmaması Kuralı;


Arabulucu ile taraflar arasında herhangi bir menfaat ilişkisi veya çatışması bulunmamalıdır ve taraflar ile arasında menfaat ilişkisi veya çatışması bulunduğu izlenimini vermekten kaçınmalıdır.

Fakat arabulucu ile taraflar arasında doğmuş olan veya doğma ihtimali bulunan bir menfaat ilişkisi veya menfaat çatışması bulunması arabulucunun tarafsızlığına ve genel olarak arabuluculuk sürecine olumsuz etki yapabilecek nitelikteyse arabulucu, sürecin hangi aşamada olduğuna bakmaksızın arabuluculuktan çekilmelidir.


- Sürecin Niteliği ve Görevin Özenle Yerine Getirilmesi


Arabulucunun bizzat kendisi görevini makul sürede, özenle, hakkaniyete uygun olacak şekilde yerine getirmelidir. Arabulucu, kendisi de dâhil olmak üzere bir katılımcının davranışının, arabuluculuk sürecinin yürütülmesine zarar verebileceğini düşünürse, gerektiğinde arabuluculuğu ertelemek, arabuluculuktan çekilmek veya arabuluculuğu bitirmek de dâhil olmak üzere gerekli tedbirleri derhâl almalıdır.


- Mesleki Yeterlilik Kuralı;


Bir arabulucu somut uyuşmazlıklar karşısında mesleki yeterliliğe sahip olmalıdır. Bu mesleki yeterliliğe sahip olmayan arabulucu, arabuluculuk teklifini reddetmeli ve/veya sürecin hangi aşamada olduğuna bakılmaksızın arabuluculuktan çekilmelidir. Burada özellikle belirtmek gerekir ki arabulucunun bizzat kendisi mesleki yeterliliğinden ve gelişiminden sorumludur.


- Unvan Kullanımı, Reklam ve Tanıtım


Arabulucu, arabuluculuk faaliyeti sırasında arabuluculuk unvanını belirtmekle mükelleftir. Arabulucu, tabela ve basılı kâğıtlarının kullanımında arabuluculuk mevzuatına uygun hareket etmelidir. Yine arabulucu, reklam ve tanıtım yaparken dürüstlük kuralına uygun bir şekilde davranmalıdır.


- Arabuluculuk Uygulamasının Geliştirilmesi;


Arabulucu, arabuluculuğun geliştirilmesi ve arabuluculuğun barışçıl bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak kabul edilmesi ve bu hususa ilişkin bir farkındalık oluşturulması ve arabuluculuk kurumunun tanıtılmasından sorumludur.


- Ücret ve Diğer Masraflar;


Arabulucu, yaptığı faaliyet karşısında tabi olarak ücret ve masraf isteme hakkını haizdir. Ücret belirlenirken, arabulucu kendi özelliklerini, uyuşmazlığın özelliklerini ve zorluk seviyesini ve diğer tüm etkenleri dikkate alarak hakkaniyet ve dürüstlük kurallarına uygun bir biçimde değerlendirmelidir.


- Beyan ve Belgelerin Kullanılması Yasağı;


Arabulucu ve arabuluculuğa katılan taraflar uyuşmazlıkla ilgili ileride bir dava açılması halinde veya başka herhangi bir uyuşmalık çözüm yöntemine başvurulduğu zaman kanunda düzenlenen belgeleri delil olarak ileri sürmeleri ve bunlar hakkında tanıklık yapmaları mümkün değildir.


- Tarafların Bilgilendirilmesi Kuralı;


Arabulucu süreci başlatmadan önce arabuluculuğun özellikleri, esasları, sürecin işleyişi ve hukuki sonuçları hakkında uyuşmazlık konusu tarafları bilgilendirmelidir. Yine bununla beraber arabuluculuk faaliyeti sonucunda anlaşmaya varılması halinde düzenlenen ve ilam niteliğini haiz bir belge olan bu anlaşma tutanağı hakkında bilgilendirilmelidir.


NTN Arabuluculuk Merkezi olarak; hızlı, etkili ve tarafların rızası ile çözümlenebilecek ihtilafların neticelendirilmesi için tarafların uyuşmazlık derinleşmeden Arabuluculuğa başvurmasını önemle tavsiye etmekteyiz.






1.262 görüntüleme0 yorum

Commentaires


bottom of page